نام]

نمایی از جنگل ارسباران.

ارسباران عنوان جدیدی است و در گذشته به آن ناحیهٔ «قره‌داغ» یا «قراجه‌داغ» می‌گفتند. ساکنان دشت مغان و اطراف مشکین شهر و تقریباً همهٔ افراد بومی منطقه هنوز هم این لفظ را به کار می‌برند.

تاریخ]

ارسباران از عرصه‌های مهم جنگ های ایران و روس بوده‌است. بخش مهمی از تدارکات و افراد قشون ایران از این نواحی تامین می‌شده‌است. عطاالله خان (آتاخان) ایلخان شاهسون در جنگ مذکور سالیان دراز در رکاب عباس میرزای ولیعهد، قره‌داغ را به مرکز مقاومت در برابر روس‌ها تبدیل کرده بود. دژ مستحکم عباس میرزا سپهسالار غیور تبریزی در جنگ‌های ایران و روس در روستای کردشت واقع در نوار مرزی و در محال دیزمار ارسباران واقع شده‌است.

آثار تاریخی مهم قره داغ :

قلعه بابک در این ناحیه قرار دارد. این قلعه که به نام‌های «دژ بابک»، «بذ و قلعه جمهور» هم معروف است، دژ و مقر سردار تاریخی ایران، بابک خرمدین بوده‌است. این قلعه در نزدیکی شهر کلیبر در شمال شرق استان آذربایجان شرقی قرار دارد.

قلعه پشتو یکی از باارزش‌ترین و جالب‌ترین آثار تاریخی بخش هوراند از شهرستان اهر، قلعه پشتو یا پشتاب است که بر بلندترین کوه بین روستاهای پشتاب و کوجان قرار گرفته است. روستای پشتاب در ۱۲ کیلومتری غرب هوراند و ۵۰ کیلومتری اهر واقع شده است. قلعه پشتو در کوهستان بسیار بلند به ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر بنا شده است. از این قلعه که شبیه قلعه بابک و شاید همزمان با آن بوده است به هنگام نبرد با اعراب حاکم بر منطقه استفادهٔ نظامی می‌شده است.

دژ قهقهه در ۸۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان مشکین شهر در استان اردبیل قرار دارد. این دژ به دلیل این که محل زندانی شدن افراد سیاسی مهمی مانند شاهزادگان صفوی در زمان گذشته بوده‌است، در تاریخ شهرت بسیاری دارد.

بقعه شیخ شهاب الدین اهری در شهر اهر در استان آذربایجان شرقی، محل خانقاه و مقبرهٔ شیخ شهاب‌الدین اهری می‌باشد. این مجموعه شامل ساختمان‌های خود خانقاه، مسجد، ایوانی بلند، مناره‌ها، و تعدادی غرفه است. این خانقاه از سال ۱۳۷۴ به موزه ادب و عرفان تبدیل شده است که تنها موزهٔ عرفان در ایران است.

بازار اهر از شاخه‌های مختلفی تشکیل یافته و دارای ۴ بخش اصلی به نام‌های بازار جعفرقلی‌خان، بازار کفاشان، بازار نصیربیگ و راسته‌بازار است. این بازار در زمان رشیدالملک، حکمران وقت ارسباران مرمت شده‌است.

قلعه آوارسین که در نزدیکی روستای آوارسین از توابع بخش خداآفرین شهرستان کلیبر واقع شده‌است.

حمام کردشت یکی از آثار تاریخی روستای کردشت در بخش مرکزی شهرستان جلفا می‌باشد. این بنا سالانه پذیرای هزاران نفر از گردش گران داخلی و خارجی است. قدمت این بنا به اواسط دورهٔ صفویه و زمان سلطنت شاه عباس صفوی (سومین و قدرتمندترین پادشاه صفوی) می‌رسد.

جنگل ارسباران]

جنگلهای ارسباران

در بیشتر نقاط غربی و شمالی در اطراف دهات وایقان، وینق، آئینه‌لو می‌باشد. ارسباران صرف نظر از جاذبه‌های شکارگاهی، اقتصادی، اجتماعی‌ و فرهنگی به دلیل وجود گونه‌های گیاهی و جانوری کمیاب، چشم‌اندازهای بکر و وسیع و شکنندگی و آسیب‌پذیری بالای خود در سال‌های ‪ ۱۳۵۰و ‪ ۱۳۵۲شمسی ابتدا به عنوان منطقهٔ ممنوعه و سپس منطقهٔ حفاظت شده تحت حفاظت و نظارت اعلام شد.

در منطقه‌ی حفاظت شدهٔ ارسباران ‪ ۲۱۵گونه پرنده، ‪ ۲۹گونه خزنده، پنج گونه دوزیست، ‪ ۴۸گونه پستاندار و ‪ ۱۷گونه ماهی شناخته شده است.

منطقه‌ٔ ارسباران در سایهٔ وجود زیستگاه‌های غنی یاد شده، زیستگاه پستانداران بزرگ نظیر کل و بز، گراز، خرس قهوه‌ای، گرگ، «وشق» (سیاه‌گوش) و «پلنگ» می‌باشد.

از گونه‌های پرندگان بومی ارسباران می‌توان به «قره خروس قفقازی»، کبک، دراج و قرقاول و انواع پرندگان شکاری و تعداد بی‌شماری پرندگان آبزی و خشکی‌زی اشاره کرد.

«مارال»، گونهٔ منقرض شدهٔ منطقهٔ ارسباران نیز با انتقال هفت راس از پارک ملی گلستان در فضایی به وسعت هفت هکتار در مرکز تحقیقاتی آینالو‌‌ رها شده و در حال احیا است. در این میان جنگل‌های بلوط «ممرز» به همراه گونه‌هایی چون «کیکم»، «سماق»، «زرشک»، «انار وحشی»، سیب و گلابی وحشی، معرف مناطق جنگلی متراکم با اقلیم مرطوب، حکایت از غنای جنگلی این منطقه می‌کنند. میوه جنگلی قره قات نیز در جنگل‌های ارسباران به وفور یافت می‌شود. به دلیل شرایط خاص و ویژهٔ اقلیمی و جغرافیایی، منطقهٔ ارسباران از پوشش غنی و متنوع گیاهی و قارچی برخوردار است. از میان دو هزار و ۴۰۰ گونه شناسایی شده در آذربایجان حدود هزار و ۴۰۰ گونه از مجموع آنها در جنگل‌های ارسباران زیست می کنند.

کمپ های توریستی ارسباران]

از جمله مکان های مناسب در جنگل های ارسباران جهت استراحت و اسکان می توان به قلعه درسی، مکیدی درسی، آینالو در کلیبر و چیچکلو در ورزقان اشاره کرد

منبع : ویکیپدیا fa.wikipedia.org